MANEVR Jurnalist Araşdırmaları Mərkəzi
   
 
  Rusiyadan Qarabağa qorxunc təhdid

Rusiyanın Ermənistana yenidən külli miqdarda silah, sursat və hərbi texnika bağışlaması gündəmin önəmli mövzularından biri olaraq qalır. Azərbaycanla müharibə şəraitində olan Ermənistana nə az, nə çox - 1 milyard dollara yaxın məbləğdə silah və texnika verməklə, rəsmi Moskva, İrəvana 1996-cı ildən bu yana göstərdiyi hərbi-texniki köməyini 3 milyard dollara çatdırdı.
1996-cı ildən sonra ilk dəfə idi ki, külli miqdarda silah-sursatın verilməsi ilə açıqlanan bu sənəd rəsmi Moskvanın münaqişənin nizamlanmasına dair ATƏT-in Minsk Qrupunun həmsədri olduğu halda işğalçı dövlətə himayədarlıq etdiyini sübuta yetirdi.
102 saylı bazanın silahlanma üzrə rəisi, Şimali Qafqaz hərbi dairəsi komandanının silahlanma üzrə müavini Vyaçeslav Qolovçenkonun imzası ilə Ermənistana verilən silah və texnikalar arasında 21 ədəd T-72 tankı, 27 ədəd BMP-2, 12 ədəd BTR 70/80, 5 ədəd BMP-1 bazasında hazırlanmış BREM-2 döyüş maşınları, 4 ədəd ZSU 23-4 “Şilka” raketi, müxtəlif markalı “Strela” raketləri, 875 yeşik F-1, RQD-5 qumbaraları, 1050 yeşik RKQ-3/3 EM qumbarası, 7897 ədəd müxtəlif markalı (122 mm RS, 152 mm 2S3, 122 mm D-30 və s.) döyüş sursatı, 120 ədəd QP-25 lüləaltı qumbaraatanı, 2846 ədəd 5,45 millimetrlik AK-74 və AKS-74 avtomat silahları, 1472 ədəd 7,62 millimetrlik AKM və AKMS avtomat silahları, 103 ədəd NB-8 gecəgörmə cihazı, trotil şaşkaları, müxtəlif markalı (TM 62 M/P, OZM-72, PMN) minalar, 14 ədəd BM-37 minaatanları, 9 ədəd “Qrad” qurğusu (RSZO 9K51 BM-21), 10 ədəd T-55 bazasında hazırlanmış “Akasiya” haubitsası (SAU 152 mm 1S), 14 ədəd MT-LBU bazasında hazırlanmış “Qvozdika” haubitsası (SAU 122 mm 2 S1), 5 ədəd 100 millimetrlik “Rapira” topu (MT-12r), 210 ədəd 3 M9M3 “Kub” raketi və başqa silah, hərbi sursat, texnika və avadanlıqlar var.
Milli Məclisin Təhlükəsizlik və müdafiə məsələləri daimi komissiyasının üzvü, millət vəkili Zahid Oruc Lent.az-a açıqlamasında Ermənistanın Rusiya tərəfindən silahlandırılmasının bölgə ölkələrinə, o cümlədən İran, Türkiyə və Gürcüstana da təhdid doğurduğunu qeyd edib. Millət vəkilinin sözlərinə görə, həmsərhəd dövlətlər öz hərbi doktrinalarının müddəalarını nəzərə almaqla digərinin silahlanması çərçivəsində regional silahlanma balansını qorumaq üçün əks tədbirlərini görməlidirlər. Bu da öz növbəsində regionun mlitaristləşməsinə gətirib çıxaracaq bir addımdır.
“Biz Rusiyanın bu addımını təcavüzkar dövlətə hərbi dəstək kimi qiymətləndiririk və hesab edirəm ki, bu çərçivədə Rusiyanın Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həlli ilə məşğul olan ATƏT-in Minsk Qrupunda həmsədrliyi məsələsinə mütləq baxılmalıdır”, - deyə Z.Oruc vurğulayıb.
Millət vəkilinin fikrincə, Azərbaycan Rusiyanın bu addımlarına adekvat olaraq, sənədlər təsdiqlənəcəyi təqdirdə rəsmi Moskva ilə münasibətlərinə yenidən baxmalıdır: “Mümkündür ki, Azərbaycan, Gürcüstanda olduğu kimi, yaranmış təhdidlərə qarşı adekvat təhlükəsizlik tədbirləri görsün”.
Uzun müddət NATO-nun müxtəlif strukturlarında çalışmış, Avropa İqtisadi Strategiya Mərkəzinin eksperti Arnold Nil Lent.az-a açıqlamasında bildirib ki, NATO Rusiya tərəfindən Ermənistanın silahlandırılması faktından narahat olmağa başlayıb. Hazırda bununla bağlı alyansın araşdırma mərkəzləri tərəfindən tədqiqatlar aparılır.

Ekspert hesab edir ki, Şimali Atlantika alyansı NATO-nun regionda təhlükəsizlik dayağı sayılan Türkiyənin sərhədlərində yerləşən bir dövlətə Rusiyanın böyük həcmdə silah və hərbi texnika verməsinə laqeyd qalmayacaq. Rusiyanın bu addımı qorxulu addımdır və ilk növbədə Cənubi Qafqaz regionunda təhlükəsizliyə təhdid yaradır. Rusiyanın sürətlə silahlandırdığı Ermənistan tək Azərbaycan və Türkiyəyə deyil, həm də Gürcüstan üçün təhdid yaradır: “Bu gün Rusiya və Gürcüstan arasında münasibətlərin hansı həddə olduğu hamıya bəllidir. Heç kim zəmanət verə bilməz ki, Rusiya sabah Ermənistanı Gürcüstanın da üstünə qaldırmayacaq. Gürcüstan ərazisindəki Cavaxetiya bölgəsində vəziyyət heç də yaxşı deyil. Burada yaşayan ermənilərin Ermənistanın təsiri ilə Qarabağdakı formada baş qaldırması gözləniləndir”.


Ermənistana verilən hərbi sursatlar arasında 15 tona yaxın müxtəlif mina, o cümlədən 4,8 ton tank əleyhinə TM 62M/P, piyadalar əleyhinə 3 ton OZM-72 və 7 ton PMN markalı mina da var. Hansı ki, bu gün bütün dünya ölkələri piyadalar əleyhinə minaların qadağan olunması istiqamətində işlər aparır.

“Minalar Əleyhinə Kampaniya” İctimai Birliyinin direktoru Hafiz Səfixanov Lent.az-a açıqlamasında Rusiyanın Ermənistanı piyada və tank əleyhinə minalarla təchiz etməsinə dair son məlumatları artıq Piyadalar Əleyhinə Minaların Qadağan Olunması Kampaniyası beynəlxalq təşkilatının rəhbərliyinə göndərdiklərini deyib. H.Səfixanovun sözlərinə görə, Ermənistan və Rusiya Piyadalar əleyhinə minaların ləğvinə dair Ottava Konvensiyasına qoşulmasalar da rəsmi Moskva bir neçə il əvvəl minaların ixracını dayandırması barədə rəsmi bəyanatla çıxış edib: “Biz göndərdiyimiz sənəddə Rusiyanın Ermənistanı son illər böyük həcmdə minalarla təmin etdiyini yazmışıq. Güman edirik ki, beynəlxalq təşkilat bununla bağlı Ermənistan hökuməti qarşısında məsələ qaldıracaq”.

Hərbi ekspert, ehtiyatda olan polkovnik İldırım Məmmədov isə Lent.az-a açıqlamasında Ermənistanın aldığı silah və texnikaların siyahısını BMT-nin Adi Silahlar Registrindən gizlətdiyini deyib. İ.Məmmədovun sözlərinə görə, ATƏT-in və digər beynəlxalq təşkilatların nümayəndələri indiyədək bir neçə dəfə Ermənistanda monitorinq aparsalar da alınmış silah və hərbi texnikaların gizlədilməsi faktı ilə rastlaşırlar. Belə ki, Ermənistan rəhbərliyi nümayəndə heyətlərini silah və hərbi texnikaların gizlədildiyi hərbi hissələrə, o cümlədən böyük qisminin saxlanıldığı Qarabağa buraxmır.

Bəs bu silah və texnikalar Azərbaycan üçün hansı təhlükəni yaradır? Hərbi ekspert İ. Məmmədovun sözlərinə görə, bu dəfə açıqlanan siyahıda atıcı silahlar, zirehli transportyorlarla yanaşı zenit-raket kompleksi və özüyeriyən artilleriya qurğuları da var. Hansı ki, həmin silahlar vasitəsi ilə Ermənistan hərbi əməliyyatlar başlanacağı təqdirdə Azərbaycan ordusunun havadan və qurudan hücuma keçən müxtəlif birliklərinə zərbələr endirə bilər. Eyni zamanda bu siyahıdakı bəzi silahları uzaq məsafədəki bilavasitə döyüş meydanına gətirmədən uzaq məsafədən hədəflərə qarşı tətbiq edə bilər. Məsələn, siyahıda göstərilən “Kub” və “Buk” zenit-raket kompleksləri Qarabağ səmasında döyüş aparacaq Azərbaycan aviasiyası üçün potensial təhlükə yarada biləcək silahlardır.

Hərbi əməliyyatlar başlayacağı təqdirdə bu silahların Azərbaycana qarşı tətbiqi hansı formada ola bilər? Lent.az saytı bu silah və texnikaların bəzilərinin taktiki-texniki göstəricilərini araşdırıb.

Siyahıdakı T-72 tankı, BMP-lər, BTR-lər, Kalaşnikov avtomatı, lülə altı qumbaraatanlar, minaları Azərbaycanda yaxşı tanıyırlar. Demək olar ki, çoxlarımız bu silah və texnikaların taktiki-texniki xüsusiyyətlərini bilirik. Odur ki, oxucuların yaxşı tanımadığı bəzi texnikaların taktiki-texniki xarakteristikasını təqdim edirik:

MTU-20: Mexanikiləşdirilmiş körpüdür. Uzunluğu 18 metr təşkil edən bu mexanikiləşdirilmiş körpülər 50 ton yükü ötürə bilir. Rusiyanın T-55 tanklarının bazasında hazırlanmış bu körpü-maşınlar əsasən çaylardan, dərələrdən, yarğanlardan, vallardan hərbi texnikanın keçidi üçün istifadə olunur.


9A34 “Strela-10” zenit-raket kompleksi: MT LB və MT LBU yedək maşının bazasına qurulmuş “Strela-10” avtopilot, səs tutucu və s. sistemlərə malikdir. Raketin döyüş başlığı infraqırmızı və fotokontrastlı iki kanala malikdir. Start çəkisi 39,6 kq, döyüş başlığının çəkisi 3 kq, uzunluğu 2190 mm, çapı 123 mm olan “Strela-10” silahlanmaya 1979-cu ildən qəbul edilib. “Strela-10” kompleksinin “Strela-10M” və “Strela-10M2” modifikasiyaları var. Sürəti 1500 m/saniyə olan raket 5 min metr məsafədə 10-3500 metr yüksəklikdə hədəfləri məhv edə bilir.

K32M “Strela-2M”. Portativ zenit raket kompleksidir: Hava hədəflərini məhv etmək üçün yaradılıb. Hazırda dünyanın 60 ölkəsinin silahlanmasına daxildir. Qərb ölkələrinin silahlanmasında bu kompleks SA-7B “Grail” adlanır.

9K37 “Buk” idarəolunan zenit raketləri: Radiodalğalar vasitəsi ilə idarə olunan “BuK” 830 m/saniyə sürəti ilə hərəkət edir və yerdən 25- 18000 metr yüksəklikdə uçan, 25 km məsafə uzaqlığındakı hədəflərə qarşı tətbiq olunur. 9K37-nin baş konstruktoru A.Rastov, 9S470 komanda məntəqəsinin konstruktoru Q.Valayev, 9A38 özüyeriyən artileriya qurğsunun konstruktoru V.Matyaşev, 9G50 yarımaktiv özütuşlayıcı dopler başlığının konstruktoru isə İ.Akopyandır. NATO ölkələrində SA-11 “Gadfly” adı ilə tanınan “Buk”u döyüş hazırlığı vəziyyətinə gətirmək üçün 5 dəqiqə vaxt lazımdır. 20 saniyə ərzində hədəfi müəyyən etmə qabiliyyətinə malik olan “Buk” kompleksi 4 raketdən ibarətdir.

3M9M3 “Kub-M3” zenit-raket kompleksi: “Kub-M3” raketləri təxminən 20 km uzaqlıqda, 20 -14000 metr hündürlükdə 600 - 800 m/saniyə sürətlə hərəkət edən hədəflərə qarşı tətbiq olunur. Təyyarələri 3,4-24 km məsafədə radiolokasiya sistemləri ilə təyin edən “Kub” NATO ordularında SA-6 “Gainful” kod adı ilə adlanır.
“Kub-M3”ün yaradılmasına 1974-76-cı illərdə başlanıb. Raketin reaksiya vermə müddəti 22-24 saniyə, çəkisi 630 kq, döyüş başlığının çəkisi 57 kq-dır. “Kub-M3”lər 1982-ci ildə ərəb-israil, Livan, 1991-ci ildə Fars körfəzində, “Səhrada Tufan” əməliyyatında, 1999-cu ildə Yuqoslaviyada və s. əməliyyatlarda istifadə edilib.

1B12: Artilleriya kompleksləri üçün xüsusi maşındır. Maşın -40 + 45 dərəcə Selsi tempraturda, 3000 metr dəniz səviyyəsindən yüksəklikdə istifadə olunma üstünlükləri var. Şosse yolda 61,5 km/saat sürətlə, ehtiyat yanacaqla 500 km məsafəni qət edir.

2B16 “Nona” yeriyən haubitsa-minaatan: Bu ən müasir minaatan növü hesab olunur. “NONA-K” adı ilə tanınan 120-mm çaplı minaatan QAZ-66 markalı avtomobillərin yedəyində daşınır. Eyni zamanda yüngül top da adlanan silahın döyüş çəkisi 1,2 tondur. Yandırıcı-fuqas mərmilərlə 8,8 km, qəlpələnən yandırıcı-fuqas-reaktiv mərmilərlə 12,8 km məsafədə hədəflərə qarşı tətbiq oluna bilir. Təxminən 10-80 dərəcə bucaq altında atəş açma imkanına malik bu sistem dağlıq ərazilərdə döyüş üçün gözəl vasitə sayılır. Texnikanı idarə heyəti 5 nəfərdir.
2A29 “MT-12”: Bu 100 mm çaplı tank əleyhinə istifadə olunan topdur. “MT-12”lər əsasən tankların və zirehli transportyorların yedəyində daşınır. Bu toplardan hədəflərə qarşı kumulyativ-qəlpələnən və qəlpələnən-fuqas mərmilərlə atəş açmaq mümkündür.
2A65 “Msta-B” haubitsası: 152 mm çaplı “Msta-B” haubitsası silahlanmaya 1986-cı ildə qəbul edilib. Dəqiqədə 7 atəş açmaq imkanına malikdir. Haubitsanı 8 nəfər heyət idarə edir.
Döyüş çəkisi 6800 kq olan “Msta-B”lərdən 24,7 km məsafədəki hədəflərə atəş açmaq mümkündür.

2C1 “Qvozdika” özüyeriyən artilleriya qurğusu: Döyüş çəkisi 15,7 ton, heyəti 4 nəfərdir. Texnika B-32 zirehdəlici güllələrdən mühafizə zirehinə malikdir. Silahlanmasına 122 mm çaplı D-32 haubitsası daxil olan “Qvozdika”nın 40 mərmi ehtiyatı var. Dəqiqədə 4-5 atəş aça bilən texnika şosse yolda 60 km/saat sürətlə hərəkət edə bilir.

1C “Akasiya” özüyeriyən artilleriya qurğusu: Döyüş çəkisi 27,5 ton təşkil edən, 4 heyət tərəfindən idarə olunan “Akasiya” güllə əleyhinə zirehə malikdir. “Akasiya”nın silahlanmasına 152 mm çaplı D-22 (2AZZ) haubitsası və PKT pulemyotu, həmçinin haubitsa üçün 46 mərmi, pulemyot üçün 1500 güllə daxildir. “Akasiya” dəqiqədə 3,5 atəş açır. Qəlpələnən-fuqas mərmilərlə 18 500 metr, aktiv-reaktiv mərmilərlə isə 24 km məsafədəki hədəflərə qarşı tətbiq olunur. Texnika şosse yolda 60 km/saat sürəti ilə hərəkət edir və 30 dərəcə maili yüksəkliyə qalxa bilir.

BM-21 “Qrad” reaktiv yaylım atəş sistemi: Azərbaycan ictimaiyyətinin birinci Qarabağ müharibəsindən yaxşı tanıdığı “Qrad” növündən asılı olaraq 122 və 152 mm çaplı mərmilərdən atəş açır. Raketlərinin uzunluğu 2 870 mm, ağırlığı 56,4 - 66 kq, döyüş başlığının ağırlığı isə 6,4 kq-dır. “Qrad” minimum 5 km-dən maksimum 20 380 metr məsafəyədək hədəflərə atəş açılmasında tətbiq olunur. 40 lüləli “Qrad” reaktiv yaylım atəş kompleksi silahlanmaya 1963-cü ildə qəbul edilib.

 
 
STOP INJUSTICE! BE FAIR WITH RAMIL SAFAROV!
 
Landmine Monitor Report 2005 TOP 100 MILITARY SITES
 
Bugün 73873 ziyaretçi (119572 klik) kişi burdaydı!
Kataloq
placebo Pepsi center Bu web sitesi ücretsiz olarak Bedava-Sitem.com ile oluşturulmuştur. Siz de kendi web sitenizi kurmak ister misiniz?
Ücretsiz kaydol